کودهای ازته (N)

ازت (نیتروژن) از مهمترین عناصر پرمصرف مورد نیاز گیاهان می‌باشد و کشاورزان از انواع کود ازته برای تسریع رشد و افزایش عملکرد محصولات کشاورزی خود استفاده می‌کنند.

یکی از مهمترین انواع کود شیمیایی و پرمصرفترین آنها، کود ازته است و از رایجترین انواع آن نیترات آمونیم، سولفات آمونیم و اوره می‌باشد. ازت به صورت های نیترات ( ^–NO₃)، یون آمونیم (⁺NH₄) و اوره (CH₄N₂O) قابل جذب گیاه است.

کود اوره: پرمصرف‌ترین و مهمترین کود ازته مصرفی در ایران، کود اوره است که به نام کود شکری یا کود سفید نیز معروف می‌باشد. کود اوره به شکل بلور سفید است و ازت زیادی دارد و از ارزان‌ترین انواع کود محسوب می‌شود. این ترکیب جزو ترکیبات آلی طبقه بندی می‌شود. به همین دلیل قابلیت جذب آن توسط گیاه بیشتر است. شکل قابل استفاده اوره در ایران بیشتر به صورت محلول‌پاشی بر روی برگ گیاهان است. همچنین می‌توان آن را قبل از کاشت محصول و یا به صورت سرک و بعد از آن که گیاه مقداری رشد کرد، به خاک اضافه نمود. این کود برایانواع گیاهان زینتی، گل‌های آپارتمانی، باغچه، باغات، صیفی‌جات، مزارع، زمین‌های چمن و … قابل استفاده است.

سولفات آمونیم ((NH₄)₂SO₄)): این کود به شکل بلور سفید و شبیه به نمک است و قیمت نسبتا گرانی دارد. این کود شامل 20 درصد ازت بوده و علاوه‌‌بر دارا بودن عنصر نیتروژن، دارای ۲۴ درصد گوگرد است و مصرف آن دو عنصر ضروری مورد نیاز گیاه را تامین خواهد کرد. مقاوم به شستشو است و برای خاک‌های مناطق مرکزی ایران که غالبا آهکی هستند بسیار مناسب است.

هیدرات آمونیم : این کود ازته کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد و از حل شدن آمونیاک در آب بدست می‌آید. برای مصرف کود هیدرات آمونیم، آن را قبل از کاشت بوسیله سرنگ‌های مخصوص در زیر لایه‌ای از خاک قرار می‌دهند تا به تدریج عناصر آن آزاد شده و در اختیار ریشه گیاه قرار گیرد.

فسفات آمونیوم: این کود ازته نیز، دو منظوره بوده یعنی دو عنصر نیتروژن و فسفر را برای گیاه تامین خواهد کرد. قیمت مناسب دارد و کمی مقاوم به شستشو است بنابراین هدر رفت کمتری خواهد داشت.

• MAP: منو آمونیوم فسفات ( NH₄H₂PO₄).
• DAP: دي آمونيوم فسفات ((NH₄)₂HPO₄)).

نیترات آمونیم (NH₄NO₃): این کود حاوی ۳۳ درصد ازت است و هر دو فرم ازت آن قابل جذب گیاه می باشد. نکته مهم در مورد کود ازته نیترات آمونیوم، هدر رفت زیاد آن است که به راحتی توسط آبیاری گیاهان از خاک شسته شده و از دسترس گیاه خارج می‌شود و علاوه بر اینکه عناصر مورد نیاز گیاه را به مقدار کافی تامین نکرده است. با شسته شدن و ورود به آب‌های زیرزمینی باعث آلودگی آب مصرفی و مرگ آبزیان می‌شود و به اکوسیستم آسیب جدی وارد خواهد کرد. به طور کلی کود نیترات آمونیوم در خاک سریع عمل می‌کند اما به مدت طولانی درخاک دوام ندارد. قیمت نسبتا گرانی دارد و بهترین مصرف آن برای تولید چغندر قند است. یکی دیگر از معایب مصرف این کود، ترکیب سریع آن با رطوبت هوا است که باعث چسبیده شدن دانه‌های کود شده و منجر به تشکیل کلوخه‌های سفت می‌شود و دیگر آنکه بسیار اشتعالزا است. یعنی اگر ضربه یا فشاری به کود وارد شود آتش می‌گیرد و مشکل آتش سوزی به وجود می‌آید.