کودهای فسفاته

فسفر بعد از نیتروژن مهمترین عنصر غذایی ضروری و پر مصرف مورد نیاز گیاه بوده و مهمترین نقش آن درفرایند تولید و انتقال انرژی است.

فسفر بعنوان یک عنصر ساختمانی در ساخت اسیدهای نوکلئیک نقش دارد. اسیدهای نوکلئیک ناقل اطلاعات ژنتیکی در گیاه هستند و بنابراین نقشی مهم در بازتولید گیاهی و فعالیت متابولیکی گیاه داشته و به طور غیرمستقیم برعملکرد محصولات تاثیر می گذارد.

فسفر بصورت ترکیبات آلی فیتات در گیاه ذخیره می شود. این عنصر در تشکیل بذر نقش اساسی داشته و به مقدار زیاد در بذر یافت می شود.

همچنین در فرایندهای انتقال انرژی زیستی حیاتی برای زندگی و رشد، حیاتی است.

فسفر برای افزایش تولید دانه، بهبود کیفیت محصول، مقاومت بیشتر ساقه، افزایش رشد ریشه و بلوغ زودهنگام محصول مناسب است.

فسفر در خاک بصورت سنگ فسفات، خاک فسفات و ترکیبات آلی فسفات وجود دارد و شکل معدنی آن بیشتر از شکل آلی می باشد.

میزان فسفر بخصوص به شکل آلی در افق های سطحی بیشتر از افق های زیرین خاک می باشد.

فسفر موجود در کود شیمیایی سیاه معمولا به صورت یون های ^–HPO₄² و ^–H₂PO₄ می باشد که فرم های قابل جذب در گیاهان است.

بطور سنتی درصد فسفر کودهای شیمیایی را به صورت درصد اکسیر فسفر (P₂O₅) بیان میکنند.

به طور میانگین یک سوم تا دو سوم کود فسفره ای که به خاک داده می شود در سال اول بصورت قابل جذب برای گیاه است و بخش کمی نیز در طی سال های آینده جذب می شود.

غلظت فسفات محلول در خاک خیلی پایین است و مقدار فسفر ثابت است (مقدار متوسط در خاک 0.22 الی 1% می باشد و متوسط غلظت آن 1تا5 % است) گیاهان بیشتر فسفر را از خاک جذب می کنند و مقدار جذب فسفر از خاک به بافت و ترکیب خاک، مقدار کود فسفر مصرفی، نحوه کود دهی و pH آن بستگی دارد (مناسبترین pH برای جذب فسفر از خاک توسط درختان میوه 5/6 تا 7 می باشد).

میزان محلول بودن و حرکت کود فسفر در خاک بسیار محدود است باید کود را قبل از کاشت به خاک داد و مستقیما به صورت نواری در نزدیکی ریشه گیاه قرار داد.

فسفر باقی مانده و جذب نشده در خاک می تواند باعث الودگی آبها شود و این آلودگی آبها تاثیراتی بر روی زمینهای کشارزی می گذارد.

آبی که با فسفر آلوده شده باشد آب آئوتروفیکی نامیده می شود و از معایب این آبها رشد بیش از حد گیاهان و جلبک ها در اطراف این آبها است. که می تواند برای نوشیدن، صنعت ماهیگری مشکل ایحاد کند.

.

شایع ترین کود های فسفات:

سوپر فسفات:

تک (SSP)، دی سوپر فسفات (DSP) و تری سوپر فسفات (TSP)، با غلظت P₂O₅ حدود 12٪ تا 46٪ زمانی بیشترین مصرف را در کشاورزی داشتند. با این حال، محبوبیت آنها در دهه های اخیر کاهش یافته است.

فسفات آمونیوم:

دی آمونیوم فسفات (DAP) ومونو آمونیوم فسفات (MAP)، این نوع از کود شیمیایی که پرمصرف ترین نوع کودهای فسفاته می باشند گاهی با نام کود شیمیایی سیاه نیز شناخته می شوند. با توجه به مزایای نیتروژن و فسفات با هم، این نوع کود شیمیایی سیاه برای تبدیل شدن به بهترین کود که بیش از 50 درصد از کل کود مصرفی را تشکیل می دهند، تکامل یافته است.